Przedawnienia długów, czyli kiedy Twój dług zostanie anulowany?

Wszystkie rodzaje zadłużenia po pewnym czasie ulegają przedawnieniu, a więc konieczność ich uregulowania zostaje zniesiona. To dobra wiadomość dla dłużników, którzy po kilku latach od daty wymagalności długu mogą spać spokojnie i nie obawiać się bolesnych działań windykacyjnych, ale jednocześnie zła informacja dla wierzycieli, którzy mogą nigdy nie doczekać się zwrotu należności. Terminy przedawnień są różne i wynoszą od roku do sześciu lat. Ich długość uzależniona jest od rodzaju zadłużenia. W poniższym tekście odpowiadam na pytania: czym jest przedawnienie, po co powstała ta instytucja, kiedy upływają terminy przedawnienia czy to możliwe, żeby dług nigdy nie uległ przedawnieniu oraz czy możliwe jest odzyskanie wierzytelności po upływie czasu przedawnienia? Serdecznie zapraszam do lektury!

Czym jest przedawnienie długu?

Instytucja przedawnienia została uregulowana w artykule 117 kodeksu cywilnego (Dz.U.2022.0.1360). Zgodnie z jego zapisami, wszelkie rozliczenia ulegają z czasem przedawnieniu, co w praktyce oznacza, że po upływie określonego czasu dłużnik może uniknąć konieczności uregulowania zaległej płatności.

Dłużnik może uchylić się od zaspokojenia roszczenia wierzyciela, kiedy podniesie zarzut przedawnienia na drodze sądowej w toku postępowania cywilnego.

Po co powstała instytucja przedawnienia długów?

Regulacje dotyczące przedawnień długów zostały wprowadzone do polskiego ustawodawstwa głównie po to, aby chronić interesy zadłużonych. Służą one zapewnieniu poczucia bezpieczeństwa dłużnika oraz usunięciu stanu jego niepewności w sytuacji, kiedy wierzyciel przez długi czas nie realizuje przysługujących mu roszczeń.

Przedawnienie dotyczy głównie wierzyciela, który po upływie terminu przedawnienia będzie miał spore problemy z odzyskaniem wierzytelności. W przeważającej większości przypadków zaległa płatność zostanie utracona, bez możliwości ubiegania się o naprawienie szkody. Jeśli chodzi o osobę dłużnika, to ten z własnej woli może spłacić zadłużenie nawet po upłynięciu terminu przedawnienia.

Kiedy długi ulegają przedawnieniu?

Ustawodawca w kodeksie cywilnym określił, że przedawnienie następuje w przypadku upływu odpowiedniego terminu. Kiedy konkretnie Twoje długi ulegną przedawnieniu?

📍Podstawowy termin przedawnienia wynosi 6 lat.

📍Roszczenia o świadczenia okresowe przedawniają się po 3 latach.

📍Roszczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej przedawniają się po 3 latach.

Termin przedawnienia rozpoczyna swój bieg w dacie wymagalności roszczenia. Za datę tę przyjmuje się dzień, w którym wierzyciel nabywa prawną możliwość żądania zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności.

Datą wymagalności może być datą płatności ostatniej raty kredytu, data zawarta w wypowiedzeniu umowy kredytowej, czy data wskazana na rachunkach i fakturach. Przykładowo, jeśli na fakturze ustalono datę płatności na 10 marca, to data wymagalności nastąpi dzień później, 11 marca.

Jeśli termin przedawnienia wynosi co najmniej 2 lata, to koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego – 31 grudnia. Przykładowo więc, jeśli data przedawnienia wynosi 3 lata i roszczenie stało się wymagalne 1-go stycznia 2024 roku, to koniec terminu jego przedawnienia przypadnie dopiero na 31 grudnia 2027 roku. Zarzut przedawnienia będzie mógł zostać podniesiony dopiero 1-go stycznia 2028 roku.

Przedawnienie długu jest możliwe wyłącznie, kiedy wierzyciel o nim zapomni!

Musisz pamiętać o tym, że przedawnienie jest możliwe jedynie w sytuacji, kiedy wierzyciel nie upomina się o zwrot należnych mu kwot. Jeśli podejmie on jakiekolwiek czynności prawne mające na celu skłonienie dłużnika do zwrotu należności, to bieg przedawnienia zaczyna się na nowo.

W praktyce przerywać bieg przedawnienia można przez wiele lat poprzez:

• wysyłanie wezwań do zapłaty;

• kierowanie działań do sądu;

• zawieranie obustronnych ugód;

• prowadzenie mediacji.

❗ Termin przedawnienia zostaje również przerwany, kiedy osoba zadłużona zdecyduje się na wpłacenie na poczet wierzyciela nawet części zaległej kwoty.

Jakie długi ulegają przedawnieniu po roku?

Najkrótszym okresem przedawnienia jest rok. Po roku przedawnieniu ulegają roszczenia z tytułu nieuregulowania opłaty za jazdę bez ważnego biletu komunikacyjnego.

Jakie długi ulegają przedawnieniu po dwóch latach?

Po dwóch latach przedawnieniu ulegają roszczenia z tytułu debetu na koncie bankowym.

Jakie długi ulegają przedawnieniu po trzech latach?

Po upływie trzech lat przedawnieniu ulegają roszczenia z tytułów:

• kredytów;

• pożyczek;

• kart kredytowych;

• usług telekomunikacyjnych;

• zadłużeń czynszowych;

• czesnego na studia – w tym przypadku mowa wyłącznie o zaległościach, które powstały po 1 października 2014 roku.

Jakie długi ulegają przedawnieniu po pięciu latach?

Po pięciu latach przedawnieniu ulegają roszczenia z tytułu zobowiązań podatkowych.  To szczególny rodzaj przedawnień, ponieważ tutaj termin przedawnienia liczony jest od końca roku kalendarzowego, w którym minęła data wymagalności (standardowo liczony jest on od dnia wymagalności roszczenia).

Jakie długi ulegają przedawnieniu po sześciu latach?

Po sześciu latach przedawnieniu ulegają roszczenia zatwierdzone wyrokiem sądu lub innej instytucji posiadającej odpowiednie uprawnienia.

Które długi nie ulegają przedawnieniu?

Istnieją trzy rodzaje długów, które w ogóle nie ulegają przedawnieniu. Należą do nich: 

• roszczenia wynikające ze zniesienia współwłasności;

• roszczenia wydobywcze;

• roszczenia negatoryjne.

Konsekwencje przedawnienia długu

Po przedawnieniu długu problem z nim związany nie znika całkowicie. Co prawda nie jest już konieczne płacenie wierzytelności, ale dług ten nie zostaje wymazany z historii kredytowej. Wierzyciel ma również prawo do wpisania dłużnika na listę dłużników, co w przyszłości skutecznie utrudni mu zaciąganie kolejnych zobowiązań, a nawet wykupienie usług abonamentowych.

Co zrobić, jeśli Twój dług się przedawnił?

Do przedawnienia długów dochodzi naprawdę rzadko, ponieważ wierzyciele dokładają wszelkich starań, aby odzyskać należące im się pieniądze. Jeśli jednak należysz do grona tych szczęśliwców, którym udało się dotrwać do upływu terminu przedawnienia, powinieneś wnieść sprzeciw do otrzymanego nakazu zapłaty.

Nie istnieje gotowy szablon takiego dokumentu. Ważne jednak, aby w jego treści znalazły się:

• dokładny opis sprawy;

• dane dłużnika oraz wierzyciela;

• dokładne daty potwierdzające przedawnienie zadłużenia.

Pamiętaj, że zgłoszenie przedawnienia długu jest rolą dłużnika! W praktyce oznacza to, że komornicy mogą egzekwować każdy dług, nawet ten przedawniony. Nie są oni bowiem zobowiązani do ustalenia zasadności i wymagalności zaległego zobowiązania.

Jeśli posiadasz przedawnione zobowiązanie, o które upomina się komornik, to z własnej inicjatywy powinieneś wytoczyć powództwo przeciwegzekucyjne mające na celu uchylenie komorniczego tytułu wykonawczego. Dopóki tego nie zrobisz, komornik będzie miał prawo do przeprowadzania skutecznej egzekucji Twojego majątku.

Czy da się odzyskać dług, który uległ przedawnieniu?

Odzyskanie długu, który uległ przedawnieniu, jest praktycznie niemożliwe. Taki dług nie znika, ale przekształca się w “zobowiązanie naturalne”, które nie podlega przymusowi państwowemu, a więc nie może być dochodzone przed sądem i egzekwowane przed komornikiem.

Zobowiązania naturalne mogą jednak być zgłaszane do rejestrów informacji gospodarczych o podmiotach zadłużonych, co w przyszłości znacznie utrudni dłużnikom pozyskiwanie kolejnych zobowiązań. Czasami wizja dokonania takiego wpisu działa na dłużników motywująco i skłania ich do zwrócenia długu.

Co zrobić, jeśli odziedziczyłeś dług po zmarłej osobie?

Długi podlegają dziedziczeniu zarówno na podstawie testamentu, jak również na mocy dziedziczenia ustawowego. Dziedziczeniu podlega cały majątek wraz z długami. Spadkobierca nie może wybrać, które elementy spadku po zmarłym chciałby odziedziczyć, a których nie.

Jeśli zatem spodziewasz się, że możesz odziedziczyć po zmarłym krewnym spore długi, to po prostu odrzuć spadek w trybie i czasie określonym przepisami prawa.Możesz również przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza i w ten sposób ochronić siebie przed nieświadomym zobowiązaniem się do spłacenia długów zmarłego.

Przedawnienie długu – najważniejsze informacje

1. Bardzo niewiele długów ulega przedawnieniu, ponieważ wierzyciele stosują rozmaite sposoby na przerwanie biegu przedawnienia.

2.  Bieg przedawnienia długu rozpoczyna się w dacie wymagalności roszczenia.

3. Przedawnienie długu w terminie podstawowym następuje po 6 latach.

4. Roszczenia o świadczenia okresowe przedawniają się po 3 latach.

5. Roszczenia wynikające z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej przedawniają się po 3 latach.

6. Przedawniony dług nie podlega egzekucji, ale może zostać wpisany do baz danych o dłużnikach.